مهندسی بهداشت محیط

براساس متوسط مصرف روزانه 2 لیتر آب و با توجه به آنکه در نواحی بدون منابع طبیعی غلظت آرسنیک آب آشامیدنی کمتر از kg/l5 است متوسط دریافت روزانه آرسنیک در آب آشامیدنی عموما کمتر از kg10 می باشد.این در حالی است که این مقدار برای غذا تقریبا kg40 است که حدود kg10 آن آرسنیک غیر آلی است(WHO,1996).براساس آخرین نسخه رهنمود سازمان جهانی بهداشت در خصوص کیفیت آب آشامیدین(سال 1993) مقدار mg/l01/0 با نگاهی به کاهش غلظت آلاینده های سرطانزا در آب آشامیدنی به عنوان رهنمود نظارتی برای آرسنیک وضع شده و این در حالی است که نسخه پیشیین رهنمودها mg/l05/0 را به عنوان مقدار رهنمود وضع کرده بود.رهنمود بیان می دارد که مقدار mg/l01/0 به دلیل فقدان روشهای آزمایش مناسب موقتی بوده و براساس جنبه های بهداشتی، این مقدار هنوز هم می تواند پایینتر آید(WHO,1999).

براساس استاندارد آب آشامیدنی ایران حداکثر غلظت آلاینده(MCL) مربوط به آرسنیک mg/l05/0 می باشد(موسسه استاندارد و تحقیقات صنعتی ایران،1376).براساس قوانین EPA ایالات متحده ،MCL  تصویب شده برای آرسنیک قبل از سال 2000، mg/l 05/0 بوده و انتظار می رفته که MCL هدف بازبینی کمتر 002/0تا 02/0 mg/l باشد(Hsiao et al .,1999).در سال 2000،EPA پس از انجام مطالعات گسترده در خصوص ایجاد سرطان پوست توسط آرسنیک و توانایی سیستم های تصفیه در رعایت MCL  تعیین شده،مقدار 01/0mg/l را به عنوان استاندارد وضع نمود(EPA,2001).خطر سرطان پوست مازاد مرتبط با در معرض بودن به این غلظت در طول زندگی ^4-10× 6 می باشد(WHO,1996). نکته ای که ذکر آن در خصوص MCL تعیین شده ضروری می نماید آن است که در تعیین MCL علاوه بر بهترین تکنولوژی های موجود، توانایی آزمایشگاهها برای اندازه گیری قابل اطمینان آلاینده در  MCLمورد نظر، خطرات بهداشتی و هزینه ها مرتبط با ارسنیک در حد MCL پیشنهاد شده، موثر می باشد(EPA).

دانش مربوط به اولین استفاده عمدی از آرسنیک در عهد باستان به صورت یک موضوع مباحثه آمیز باقی مانده است.بعضی از نویسندگان عقیده دارند که در عهد باستان حداقل به عنوان یک فلز مجزا ناشناخته بود و آلیاژ مس _– آرسنیک بیشتر استفاده می شد .سولفید زرد آرسنیک یکی از اجزاء رنگها در زمان های گذشته دور و حتی قرن نوزدهم بوده است. دستیدرین اولین کسی بود که از زرنیخ برای ساختن داروها بهره جست. با گذشت زمان و کشف خواص سودمند آرسنیک استفاده از آن از 150 سال گذشته به این سو رو به فزونی نهاده است.ترکیبات غیرآلی آرسنیک از دهه 1860تا1940 که آفت کشهای آلی از جمله DDT به بازار آمد.حشره کش غالب در کشاورزی بود.

هنوز هم عمده ترین مصرف آرسنیک(75%) در کشاورزیو در اشکال مونوسدیم متیل آرسنات(MSMA)،دی سدیم متیل آرسنات(DSMA) ،دی متیل آرسنیک اسید(اسید Cacodylic) و اسید آرسننیک بوده است. در سال 1990 تولید جهانی آرسنیک حدود 61000تن بوده است.بطور کلی 55% از آرسنیک مصرفی جهان برای محافظت از چوب(در ایالات متحده حدود 70%نیاز شهری)،35%در مشاورزی،5% در صنایع شیشه سازی،3% آرسنیک فلزی در آلیاژها و صنعت الکترونیک و 2% در دیگر مصارف کاربرد دارد(قربانی ،منصور،1374).در جدول مصارف مدرن ترکیبات آرسنیک ارائه شده است.

جدول- مصارف مدرن ترکیبات آرسنیک

*در بعضی از کشورهای درحال توسعه هنوز آرسنیک در مصارف پزشکی استفاده می شود.

معمولا کشورهای صنعتی دارای بالاترین نرخ در تولید زباله هستند چرا که تولید و مصرف کالا در این کشورها بالاست اما نکته اساسی که از شاخصه های توسعه نیز هست در صد بازیافت وفرهنگ مدیریت زباله است.
۶۰ درصد زباله‌های خانگی بریتانیا قابل بازیافت یا تغییر کاربری است اما در انگلیس تنها ۱۷٫۷ درصد زباله‌ها بازیافت می‌شوند و ۷۸ درصد آن دفن می‌شوند. این در شرایطی است که روزانه بیش از ۵٫۳ میلیون تن زباله در جهان تولید می‌شود که ایرانی‌ها با میانگین سرانه روزانه ۷۰۰ گرم، ۴۰هزار تن زباله در روز تولید می‌کنند.

این در حالی است که آلمانی‌ها روزانه ۹۰هزار تن تولیدزباله دارند، که در نگاه نخست فاجعه بار به‌نظر می‌رسد. اما در کشورهای توسعه یافته‌ای همچون آلمان ۸۰درصد از زباله‌ها بازیافت می‌شود، در حالی که در ایران کمتر از ۵ درصد زباله به چرخه استفاده باز می‌گردد و فاجعه درست از همین‌جا آغاز می‌شود؛ زمانی که با کوهی از زباله روبه‌روییم و نمی‌دانیم چه کنیم، در حالی‌که به‌طور متوسط کشورهای در حال توسعه، ۵ درصد سرانه تولید ناخالص ملی خود را برای خدمات مدیریت ضایعات شهری هزینه می‌کنند.

ژاپن ۵ درصد از بودجه شهرداری را به این امر اختصاص می‌دهد. در مالزی ۷۰ درصد، در هند ۸۶ درصد و در اندونزی ۹۰ درصد هزینه مدیریت مواد زائد جامد شهری صرف جمع آوری ضایعات می‌شود. از سوی دیگر در کشورهای توسعه یافته خدمات جمع‌آوری محصولات قابل بازیافت بسیار بالاست و تاسیسات فراوری و بازیافت،  بسیار پیشرفته و بازار محصولات بازیافتی،  بسیار گسترده است. در همین حال روش‌های عملی شده برای کاهش آسیبی که زباله‌ها به سلامت و محیط وارد می‌کنند کاملاً شناخته شده هستند. در این میان اتحادیه اروپا همواره روی ۴ اصل کاهش مواد اولیه،  استفاده دوباره از تولیدات،  بازیافت و احیای انرژی تاکید می‌کند.

سوئد
سوئد به منظور بازیافت زباله و بازیابی انرژی از کشورهای همسایه زباله وارد می کند.در حالی که زباله از سال ها پیش به یکی از مشکلات کشورهای صنعتی تبدیل شده ،‌ سوئد بعلت کمبود تولید زباله مجبور به وارد کردن آن از کشورهای همسایه است. در سوئد تنها یک درصد زباله های خانگی قابل بازیافت نیست در حالی که این رقم در کشورهای اروپایی به سی و هشت درصد می رسد. در سوئد سی و شش درصد زباله ها بازیافت ، ‌چهارده درصد تبدیل به کود و چهل و نه درصد سوزانده می شوند در حالی که متوسط بازیافت زباله در اروپا بیست و دو درصد است.سوئد با استفاده از دستگاههای بسیار پیشرفته سوزاندن زباله بیست درصد از برق مورد نیاز دستگاههای گرمازای کشور و نیز ذخیره برق برای دویست و پنجاه هزار خانوار از چهار میلیون و ششصد هزار خانوار را تامین می کند.مشکل کنونی سوئد ظرفیت بالای دستگاههای سوزاننده زباله است که بیش از میزان تولید زباله داخلی (دو میلیون تن در سال) است.استکهلم برای رونق این صنعت و پیشگیری از زیاندهی آن به تازگی شروع به واردات زباله از کشورهای اروپایی کرده است.بر این اساس سوئد سالانه هشتصد هزار تن زباله از نروژ وارد می کند.مشاور آژانس سوئدی حفاظت محیط زیست می گوید : استفاده از انرژی حاصل از زباله در جهانی که بهای انرژی رو به افزایش است اهمیت بسیاری دارد در حالی که ما ممکن است با کمبود سوخت مواجه شویم.سوئد همچنین برای کنترل گازهای آلاینده کارخانجات بازیافت زباله قوانینی جدی در دستور کار قرار داده است.

سوئیس 
سوئیس تجهیزات بازیافت زباله خود را به درستی مورد تمجید قرار می‌دهد. شیشه و کاغذ نمونه‌ای از زباله‌هایی هستند که به طور متوسط در سوئیس دور انداخته نمی شوند. در اکثر سوپرمارکتها سطل‌های مجزایی برای بطری‌هایی با شیشه سبز و قهوه‌ای وجود دارد. هر شهر این کشور به طور ماهانه به جمع آوری رایگان زباله‌های کاغذی می‌پردازد که تنها شامل روزنامه‌های قدیمی نمی‌شود و اکثر مردم همه اشیاء ساخته شد از مقوای نازک یا کاغذ را از پاکت غلات تا قبض‌های تلفن قدیمی را مورد بازیافت قرار می‌دهند. در مورد زباله‌های سبز هر دو هفته یک بار همه‌ی گیاهان و روییدنیهای مربوط به باغچه یا باغ که دیگر مورد استفاده نبوده بیرون گذاشته شده و جمع آوری می‌شود. آلومینیوم و حلبی به مخازن محلی منتقل شده باطریها به سوپرمارکتها بازگردانده می‌شوند و روغن‌های قدیمی یا سایر مواد شیمیایی در نقاط ویژه‌ای نگهداری می‌شود. بطری‌های پلاستیکی رایج‌ترین محفظه نوشیدنی‌ها در سوئیس هستند که ۸۰ درصد آنها بازیافت می‌شوند که بسیار بیشتر از میانگین اروپا با ۲۰ تا ۴۰ درصد است. اما حفظ محیط زیست تنها عامل ایجاد چرخه بازیافت در سوئیس نیست و برای این کار انگیزه مالی زیادی نیز وجود دارد. بازیافت رایگان است اما در اکثر نقاط سوئیس دور انداختن زباله هزینه دارد و هر کیسه زباله داری برچسبی است که هر برچسب دست کم یک یورو هزینه دارد.

آمریکا
در آمریکا تلاشها برای کاهش زباله‌های خانگی و تجاری تحت نظر آژانس محافظت از محیط زیست آمریکا (EPA) انجام می‌شود.  امروزه آمریکا ۲۸ درصد زباله‌های خود را بازیافت می‌کند که این میزان در ۱۵ سال گذشته تقریباً ۲ برابر شده است.  بازیافت انواع خاصی از زباله‌ها در این کشور افزایش بیشتری داشته است: ۴۲ درصد کاغذها، ۴۰درصد بطری‌های پلاستیکی نوشابه‌های غیرالکلی، ۵۵ درصد قوطی‌های آلومینیومی نوشیدنیها، ۵۷ درصد بسته بندی‌های استیل و ۵۲ درصد سایر اشیا هم بازیافت می‌شوند. ۲۰ سال پیش تنها یک برنامه جاده‌ای زباله در آمریکا وجود داشت. این میزان در سال ۱۹۹۸ به ۹۰۰۰ برنامه جاده‌ای و ۱۲ هزار مرکز بازیافت زباله رسید. در سال ۱۹۹۹ بازیافت و تغییر کاربری زباله‌ها مانع ورود ۶۴ تن زباله به محل دفن یا مراکز سوزاندن زباله‌ها شد. میزان بازیافت زباله‌ها در ایالات مختلف آمریکا متفاوت است. در آلاسکا، وایومینگ و مونتانا کمتر از ۹ درصد زباله‌ها بازیافت می‌شود در حالی که در نیویورک، ویرجینیا و ۵ ایالات دیگر میزان بازیافت بیش از ۴۰ درصد است.

دانمارک
در دانمارک این امر تحت تأثیر فلسفه یکی از سبزترین کشورهای دنیا قرار دارد. هم اکنن چند دهه است سیاست زیست محیطی دانمارک به زباله به عنوان یک منبع می‌نگرد. در سال ۲۰۰۳ به طور میانگین هر دانمارکی ۵۵۹ کیلوگرم زباله داشته است که از پلاستیک و کاغذ تا بطری و باطری متفاوت بوده است. حدود ۱۰هزار دانمارکی در تجارت جمع آوری زباله فعالیت می‌کنند که حدود ۱/۰ درصد کل جمعیت این کشور را تشکیل می‌دهد. تلاش سخت برای دستیابی به دانمارکی سبزتر باعث شده که این کشور به رکوردی جالب دست یابد. آمار دولتی نشان می‌دهد در سال ۲۰۰۳، ۳۱ درصد زباله‌های خانگی بازیافت شده و ۶۲ درصد سوزانده شده است. ۶درصد باقیمانده نیز در زمین دفن شده است. اگرچه میزان کل زباله‌های دانمارک به اندازه‌ای نیست تا این کشور به ایجاد مراکز بازیافت زباله بپردازد اما به ویژه زباله‌های پلاستیکی، زباله محصولات الکترونیکی باطریها و فلزات برای بازیافت به خارج این کشور فرستاده می‌شوند.  دولت همچنین در حال ترغیب صنایع به تولید محصولاتی است که زباله‌های کمتری را از خود به جای می‌گذارند تا میزان تولید زباله کشورش را محدود کند.

آلمان 
آلمانها خود را قهرمان محیط زیست جهان می‌دانند. البته شکی نیست که این بحث برای آنها بسیار مهم است. جداسازی زباله‌های خانگی امری بسیار مهم برای مردم آلمان است. در هر آپارتمان معمولاً ۵ سطل برای ۵ نوع زباله وجود دارد که با رنگ‌های جداگانه مشخص شده‌اند. زرد برای بسته بندیها (مانند کارتون‌های قدیمی شیر)، آبی برای کاغذ و مقوای نازک، سطل‌های ویژه شیشه در سه قسمت شیشه های روشن، قهوه‌ای و سبز و یک سطل برای مواد غذایی و گیاهی و سرانجام یک سطل سیاه برای سایر زباله‌ها که مناسب برای افرادی هم هست که حوصله جداسازی زباله‌ها را ندارند. از لحاظ تئوری و قانونی همه آلمانیها ملزم به رساندن زباله‌های خاص مانند باطری و مواد شیمیایی به مراکز بازیافت هستند واگر کسی این کار را نکند مرتکب جرمی اداری شده که البته در عمل به ندرت در این مورد پیگیرد قانونی رخ می‌دهد. بر اساس نظرسنجیها حدود ۹۰درصد آلمانیها باعلاقه شخصی به جداسازی زباله‌ها می‌پردازند.

یونان 
بر اساس آمار جامعه بازیافت زیست محیطی یونان این کشور هرساله با تولید زباله‌ای برابر یک میلیارد بطری پلاستیکی آب، ۱ میلیارد بطری نوشیدنی‌های غیرالکلی و یک میلیارد محفظه پلاستیکی شوینده‌ها روبه‌روست. حدود یک پنجم زباله‌های تولید شده این کشور پلاستیک است که تنها یک درصد آن بازیافت می‌شود. به گفته مقامات این سازمان یونان در بحث بازیافت زباله حدود ۱۵ سال عقب تر از سایر کشورهای اتحادیه است. سیستم جداسازی زباله برای یونانیها مهم نبوده و دولت سعی دارد تا سال آینده خود را به استانداردهای اروپایی برساند.در نتیجه این روند آتن پایتخت این کشور در حال حاضر با بحران مدیریت زباله به دلیل نبود روش های جایگزین روبه روست. این درحالی است که آتن بزرگترین مرکز بازیافت زباله در اروپا را در کنار محل دفن زباله‌های این شهر داراست که ساخت آن ۷۵ میلیون یورو هزینه برده است اما به همان شکل رها شده و فعالیتی ندارد.

ایتالیا 
قوانین زباله در ایتالیا از منطقه‌ای به منطقه دیگر بسیار متفاوت است. در همین ماه قوانین زباله در رم سخت‌تر شده و بر اساس آن افرادی که تا فاصله ۵۰۰ متری خانه خود دارای سطل بازیافت هستند و زباله‌های خود را جدا نکنند تا ۶۱۹ یورو جریمه خواهند شد.  ساکنان رم معتقدند که معمولاً یافتن سطل زباله در این شهر سخت بوده و در صورت یافتن هم اغلب پر هستند. شورای شهر رم اخیراً خواستار ایجاد سطل‌های زباله جدید با رنگ‌های مختلف برای جداسازی زباله‌ها شده است. سال گذشته کمیسیون اروپا اعلام کرد که قصد دارد با ایتالیا به خاطر ۲۸ مورد نقض قواعد زیست محیطی اتحادیه اروپا برخورد کند.

سنگال
بازیافت زباله در سنگال به صورت صنعتی انجام نمی‌شود اما بخشی از زندگی روزانه مردم سنگال است. در این کشور همه چیز بازیافت می‌شود. از کیسه‌های پلاستیکی تا کتاب تمرین مدارس، قوطی‌های غذا، بطری آب معدنی و حتی پوست میوه. گفته می‌شود پوست میوه برای استفاده در صنعت عطرهای ارزان جمع آوری می‌شود. قوطی های رب گوجه به لیوان آب مردم مناطق روستایی تبدیل شده و در خیابانها نیز مورد استفاده متکدیان قرار می‌گیرد. از روزنامه‌ها و اسناد اداری قدیمی برای پیچیدن نان، میوه و بادام استفاده می‌شود. از کیسه های پلاستیکی برای ساخت کفش استفاده شده و عده‌ای از مردم با هوش این کشور به جمع آوری زباله‌های فلزی برای ارسال آنها به کارخانه‌های اروپایی می‌پردازند. شرکت زباله‌های “آلسیون” سوئیس قراردادی را به ارزش ۹ میلیون دلار با دولت سنگال منعقد کرده تا زباله‌های داکار پایتخت این کشور را جمع آوری کند.

آلمان از كشورهايي است كه از سال 1979 در تفكيك زباله برنامه هاي زيادي را اجرا كرده است. تمركز بر بازيافت به منظور توسعه يك سيستم جمع آوري مقرون به صرفه و از نظر اكولوژيكي نيز مناسب با نظام هاي زيستي سازگار، از اهميت زيادي برخوردار است. به عبارتي توسعه سيستمي كه قادر به هماهنگي با سيستم هاي مديريت مواد زائد موجود بدون نياز به منابع مالي و فني هنگفت باشد نكتها ي است كه مديريت امروزين بايد به آن توجه كند. بررسي ها نشان داد توسعه اين سيستم شرط كافي نيست بلكه همزمان با آن بايد به جمع آوري حداكثر ميزان مواد قابل بازيافت با كيفيت بالا اجازه مي داد كه نتيجه آن به حداقل رساندن مقدار مواد زائد باقيمانده و توصيه بهداشتي با استاندارد بالا، آسان و مفيد براي استفاده كننده بود. علاوه بر نيازهاي فني، مهمترين اصول براي جمع آوري جداگانه مواد زائد آگاهي هاي زيست محيطي عمومي، درگيري فعال و حمايت قوانين و مقررات لازم است. در آلمان سطل هاي زباله مورد نياز براي جمع آوري جداگانه مواد زايد قابل بازيافت و باقيمانده توسط شهرداري ها خريداري و بين ساكنين توزيع مي شوند، كه اين هزينه ها جزو كل هزينه هاي مديريت مواد زائد شامل جمع آوري و مصرف است.

در مقايسه بسياري از كشورهاي پيشرفته كه در دهه گذشته درخصوص مديريت پسماندها راهكارهاي جامع براساس اصول زيست محيطي (جلوگيري از آلودگي هاي زيست محيطي حال و آينده) همراه با قوانين اجرايي آن يعني توسعه پايدار را اجرا نمودها ند، وضعيت موجود مديريت پسماندها در اكثر شهرهاي ايران منحصر به جمع آوري و تلنبار در محلي خارج از شهر يا دفن غيراصولي در نتيجه آلودگي محيط زيست و از بين رفتن هزاران هكتار زمين در سال ميب اشد. زيرا در كنار افزايش جمعيت شهرها بر اثر ازدياد جمعيت و مهاجرت به شهرها، تغيير الگوي مصرف  توسعه يك جانبه صنايع بستهب ندي و تشويق الگوي مصرف موجب توليد پسماند بيشتر گرديده است. بدون اينكه براي انبوه مواد يكب ار مصرف غيرقابل تجزيه در طبيعت برنامه ريزي شده باشد. پس از بهره برداري از طرح هاي كمپوست تهران، اصفهان، مشهد و كرج اولين واحد بيوكمپوست ايران در شهر كرمانشاه همراه با طرح تفكيك پسماندهاي آلي در مبدا در سال 80 و پردازش پسماندها به روش كاهش حجم فيزيكي  بيولوژيكي شروع گرديد و نتايج مثبت آن براي بسياري از شهرهاي ايران الگو قرار گرفته و به لحاظ سرمايه گذاري مناسب و كارايي داشتن طرح و كيفيت مرغوب كمپوست حاصل از طرف وزارت كشور و سازمان حفاظت محيط زيست به عنوان پروژه پايلوت مورد حمايت قرار گرفته به طوري كه بهرهب رداري از پروژه هاي زاهدان و شهرستان لنجان شروع و پروژه هاي شهرهاي انزلي، سنندج، خمين، نجف آباد در دست بهرهب رداري و مطالعات شهرهاي ساوه، بروجرد، ايلام، شهرستان برخوار و ميمه اتمام، زابل ومنطقه هاي چابهار و ايران شهر با مشاوره و نظارت شركت بازيافت مواد و توليد كود آلي كرمانشاه در دست انجام ميب اشد. وزارت كشور در چهارچوب يك طرح ملي، مطالعاتي را درخصوص امكان سنجي واحدهاي بازيافت 10 منطقه از ايران انجام داده است. از سال 82 سازمان شهرداري ها بودجه هاي محدودي را براي حمايت از طرح هاي بازيافت به تعدادي از شهرها اختصاص و شهرهاي ديگرفعاليت هايي را شروع نمودها ند. قانون پسماندها در سال 83 به تصويب رسيد اما آيينن امه اجرايي آن هنوز اعلام نشده است. با توجه به اصل پيشگيري از آلودگي هاي زيستمحيطي ناشي از محل دفن غيراصولي پسماندها ضرورت مبرم است كه شهرداري ها براي تمامي بخش هاي مديريت پسماندها (آموزش، تفكيك، جمع آوري بازيافت و پردازش بخش هاي مختلف پسماندها) به صورت همزمان و سازمان هاي ذي ربط براي پردازش پسماندهاي خطرناك و صنعتي بيمارستاني برنامه ريزي اساسي نمايند.

طرح هاي پيشنهادي مديريت پسماندها براي شهرهاي مورد مطالعه

اهداف مديريت پسماند

• حفاظت از محيط زيست منطقه (آب، خاك و هوا) در جهت توسعه  پايدار به طوري كه انگيزه شخصي شهروندان شود.
• ارائه راه حل مناسب براي بازيافت مواد به طوري كه تا آنجا كه ممكن است توجيه اقتصادي داشته باشد يعني با هزينه كم، مواد با كيفيت و با ارزش توليد شود.
• ايجاد اشتغال با محيط كار سالم و حقوق كافي در منطقه
• استفاده بهينه با برنامه ريزي اصولي از امكانات فني، تكنيكي و  منطقه اي

ا جراي طرح آموزش تفكيك پسماندهاي آلي

• اجراي طرح آموزش با اهداف ارتقاي فرهنگ زيست محيطي در بين تمامي اقشار شهروندان جهت:
• كاهش توليد پسماندها از طريق الگوي صحيح مصرف
• همكاري و جذب مشاركت عمومي در اجراي طرح تفكيك پسماندها در مبدا
• در جوامع پيشرفته تفكيك پسماندها در مبدا جزو قوانين اصلي مديريت پسماند ميب اشد، زيرا تفكيك پسماندها به وسيله ماشين آلات يا پردازش پسماندها به روش دفن اصولي يا پسماند سوز(زباله سوز) بسيار پرهزينه و زمين براي محل هاي دفن بسيار محدود ميب اشد. بنابراين امكانات مورد نياز براي تفكيك پسماندها به بخش هاي بازيافتي و غيرب ازيافتي هم توجيه اقتصادي داشته و هم توجيه اكولوژي (استفاده مجدد مواد، صرفه جويي در هزينه هاي پردازش، محل دفن و ...) و اين در صورتي ممكن خواهد بود كه برنامه آموزش عمومي به صورت جامع و مرتبط از طريق تمام رسانه هاي عمومي به شهروندان ارائه شود.
• 

اجراي طرح بيوكمپوست

پسماندهاي آلي (غذايي  باغچها ي) به طور متوسط 70 تا 80 درصد پسماندهاي شهرهاي ايران را پسماندهاي آلي (غذايي  باغچها ي) يا به اصطلاح پسماندهاي فسادپذير تشكيل مي دهد. محاسبات نشان داده است از هر تن پسماند به نسبت 80 درصد مواد آلي كه به صورت تلنبار دفع مي شود 400 متر مكعب گاز گلخانها ي و 600 ليتر شيرابه رها مي گردد، كه 99 درصد آلودگي هاي محل دفن را سبب مي شود. لذا در كشورهاي پيشرفته براي جلوگيري از آلودگي هاي زيست محيطي، تبديل پسماندهاي آلي  كمپوست  امري قانونمند است و در اولويت اول قرار دارد. فرايند بيولوژيكي پسماندهاي آلي تفكيك شده در مبدا را بيوكمپوست مينامند.

اجراي طرح آموزش تفكيك پسماندهاي خشك بازيافتي

در شهرهاي ايران به طور متوسط 7 الي 10 درصد پسماندها را كاغذ، شيشه، فلز، پلاستيك قابل بازيافت تشكيل مي دهد اگر اين بخش از پسماندها به صورت تفكيك شده جمع آوري شود، تمام آن قابل بازيافت میباشند.البته كاغذ جزو پسماندهاي آلي است اما چون به عنوان مواد اوليه براي توليد كاغذ، استفاده مي شود جزو پسماندهاي بازيافتي محسوب مي گردد.

اجراي طرح پردازش پسماندهاي غيربازيافتي به روش كاهش حجم فيزيكي  بيولوژيكي

در مجموع 10 الي 15 درصد پسماندها غيرقابل بازيافت ميب اشد (مانند كيسه هاي جاروبرقي، پوشك، ... كه قبلاً دفن مي گرديد. با توجه به اينكه  منشا كيسه پلاستيك و مواد يكبار مصرف و الياف و منسوجات مواد نفتي يعني انرژي ميب اشد، لذا در دهه گذشته يك روش ابداع شده است كه پس از پردازش به روش كاهش حجم فيزيكي  بيولوژيكي به عنوان جايگزين مواد سوختي (انرژي) در واحدهاي خاصي مانند كارخانه هاي سيمان به مصرف مي رسد. لازم به توضيح است 3 الي 5 درصد پسماندها خاكروبه ميباشد.